استادیار، گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
تاریخ دریافت: 22 مهر 1399،
تاریخ بازنگری: 18 اسفند 1399،
تاریخ پذیرش: 24 مهر 1400
چکیده
از دهۀ 1980 میلادی با مشاهدۀ ضعف پیش‌بینی‌های ژئوپلیتیک اثبات‌گرا پاره‌ای از محققان ژئوپلیتیک به‌سوی چارچوب‌های نظری جدیدی سوق یافتند که به تجدیدنظر و ارزیابی مجدد در روش‌ها و سنت‌های حاکم بر تفکر ژئوپلیتیک می‌پرداخت. ازجمله رویکردهای ژئوپلیتیک انتقادی، اهمیت‌یافتن جایگاه اقتصاد سیاسی در تولید قلمروخواهی کشورها و واحدهای سرزمینی در مقیاس فراملی و در ترسیم رفتارهای ژئوپلیتیک آنها می‌باشد. این پژوهش با اتخاذ روش‌شناسی فرا اثبات‌گرا به‌دنبال تحلیل چگونگی شناخت کنش‌ها و راهبردهای در چارچوب ژئوپلیتیک گفتمانی مبتنی‌بر عملکرد فرایندهای اقتصاد سیاسی به‌مثابه یکی از مهم‌ترین وجوه جامعه‌شناسی تاریخی است. در این رویکرد، ظهور کنش‌ها، روابط و ساختار ژئوپلیتیک در مقیاس منطقه‌ای و جهانی متأثر از فرایندهای اقتصاد سیاسی درون کشورها مورد مطالعه قرار می‌گیرد. یافته‌های تحقیق بیانگر آن است که ژئوپلیتیک گفتمانی در هر دوره‌ای متأثر از قواعد اقتصاد سیاسی متمایز بوده و براین‌مبنا در هر مقطع تاریخی الگوی متمایزی از کنش‌ها و رفتارهای ژئوپلیتیک توسط کشورها ظهور می‌یابد. دراین‌راستا جهت تبیین کارکرد اقتصاد سیاسی در ظهور ژئوپلیتیک گفتمانی از ابزارهای شناختی به‌ویژه عقلانیت دیالکتیک درجهت تعمیم‌های محدود به زمان معین استفاده می‌شود که به کشف گزاره‌های تفریدی می‌انجامد.
New Investgaton on how to understand the geopolitcal discourse of States in the context of political economy functon
نویسندگان [English]
Ehsan lashgari
Department of Geography, Yazd University, Iran, Yazd.
چکیده [English]
Since the 1980s, with observing the weakness of the positvist geopolitcal predictons some geopolitcal researchers have shifed to new theoretcal frameworks that revise and reassess classical geopolitcs and It became generally known as critcal geopolitcs. One of the critcal geopolitical approaches was to promote the importance of politcal economy in producing transnatonal geopolitcal goals. These studies by using with trans-positve methodology analyzes how emerging geopolitcal practces and strategies in any country based on the performance of politcal economy processes. In this research, have been atempted with descriptve-analytcal methods to be presented new approach to Functonalize the historical dimensions of geographic space within the Structural School. The fndings research reveals that geopolitcs discourse in any era was infuenced by distinct paterns of politcal economy and in every historical period, emerges a distnct patern of geopolitical practces and behaviors by states. This approach led geopolitcal scholars to pay atenton to historical sociology in their research. Although in geopolitcal studies Concepts like positon, the size of territory, climate, and topographical features play decisive role in the historical fate of a geographical territory, but how, to what extent and for what purpose, is determined by the dominant politcal economy approaches. On this basis, geopolitcal strategies have a basis (key exponents and paradigmatc forces) within the functonal frameworks of the politcal economy system, which are unique in their own way, unique and incomparable.
آلبریتون، آلبرت (1394)، واسازی و اقتصاد سیاسی، ترجمه فروغ اسدپور، تهران: نشر پژواک.##
ادل، ماتیو(1380)، اقتصاد سیاسی شهری و منطقه‌ای، ترجمه فریبرز رئیس‌دانا، تهران: نشر قطره.##
اسدی، روح‌اله؛ رهنما، محمدرحیم و خوارزمی، امیدعلی ( 1394)، تبارشناسی؛ رویکردی شایسته در آینده‌پژوهی پدیده های جغرافیایی، فصلنامه مطالعات مناطق خشک، سال26، شمارۀ 22، صص:54-71.##
افضلی، رسول و امیری، علی(1390)، بنیادهای شناخت‌شناسی و روش‌شناسی نظریه‌های پست‌مدرن در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک؛ فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، سال چهل سوم، ش 77، صص: 39-60.##
بیک‌محمدی، حسن (1382)، جغرافیای تاریخی ایران، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.##
حقیقت، سیدصادق (1387)، روش‌شناسی در علوم سیاسی، چاپ دوم، قم: انتشارات دانشگاه مفید قم.##
دالبی، سیمون (1380)، ژئوپلیتیک انتقادی، مجموعه مقالات اندیشه‌های ژئوپلیتیک در قرن بیستم، ترجمه محمدرضا حافظ‌نیا و هاشم نصیری، تهران: انتشارات دفتر مطالعات و تحقیقات وزارت امورخارجه.##
ژیلنس، آندری (1393)، فضا و نظریه اجتماعی، ترجمه محمود شورجه، تهران: انتشارات پرهام نقش.##
سوندرز، پیتر (1394)، نظریه‌های اجتماعی و مسئله شهری، ترجمه محمود شارع‌پور، تهران: انتشارات تیسا.##
شارع‌پور، محمود (1391)، جامعه‌شناسی شهری، چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت.##
شکویی، حسین (1381)، اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا، جلد اول، تهران: انتشارات گیتاشناسی##.
صادقی، علی ( 1394)، آشنایی با فلسفه علم معاصر، تهران، انتشارات سمت.##
فلینت، کالین (1390)، مقدمه‌ای بر ژئوپلیتیک، ترجمه محمدباقر قالیباف و محمدهادی پوینده، تهران: نشر قومس.##
فوکو، میشل ( 1378)، مراقبت و تنبیه، تولد زندان، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، چاپ هفتم، تهران: نشر نی.##
کاپوراسو، جمیز و لوین، دیوید (1392)، نظریه‌های اقتصاد سیاسی، ترجمه محمود عبداله‌زاده، تهران: نشر ثالث.##
گالاهر، مارتین (1390)، مفاهیم اساسی در جغرافیای سیاسی، ترجمه محمدحسن نامی و علی محمدپور، تهران: انتشارات زیتون سبز.##
لارسون، توماس و اسکیدمور، دیوید (1376)، اقتصاد سیاسی بین‌الملل، ترجمه احمد ساعی و مهدی تقوی، تهران: انتشارات قومس.##
لشگری تفرشی، احسان (1395)، قدرت سیاسی و فضای جغرافیایی؛ فلسفه‌اندیشی از رابطۀ سیاست و فضا، تهران: انجمن ژئوپلیتیک ایران.##
لشگری، احسان ( 1394)، تبیین نظری بنیادهای ژئوپلیتیک دانش روابط بین‌الملل پس از جنگ سرد، فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 15، شمارۀ 38، صص: 7-27.##
مؤمنی، فرشاد و زمانی، مهدی (1392)، تحلیل الگوی توسعه ایران بین دو انقلاب مبتنی‌بر اقتصاد سیاسی و نظم اجتماعی، فصلنامه راهبرد، سال22، شمارۀ 69، صص: 7-39.##
مجتهدزاده، پیروز (1380)، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران : انتشارات سمت.##
Hansen, Lene (2006), Security and practice, London & New York: Routledge.##
Hegel, G, W, F)1980), Lectures on the philosophy of world history, tr Nisbet, Cambridge Uni press.##
Hobson, J, M)2002(, The two waves of Weberian historical sociology in international relation, Historical sociology of international relation, Edited by Stephen hobden & John Hobson(eds), Cambridge uni press: Cambridge.##
Lesser, Eric) 2000), Knowledge of communication; Boston: Butterworth press.##
Kappen Thomas)1993), Public opinion, Domestic structure and foreign policy, in liberal world, 43(4): 479-512.##
##Moss, Laurnce (2002 (, The new political economy, Oxford: Blackwell
North, D.C )1994(, The historical evolution of polities, International review of law and Economics, No.14: 381- 391.##
Sibely; D & Jackson, P; Atkinson, D; Washbounne, N. (2005), Cultural geography: A Critical dictionary of key concepts; L.B. Tauris & coLTD, London.##
Sharp, Joanne P. (2013), Geopolitics at the margins? Reconsidering genealogies of critical Geopolitics, Political ##Geography journal, no. 37: 20-29, doi
