1دانشجو کارشناسی مهندسی فضای سبز دانشگاه امام خمینی
2استادیار و عضو هیات علمی گروه معماری دانشگاه امام خمینی
تاریخ دریافت: 08 مهر 1399،
تاریخ بازنگری: 09 تیر 1400،
تاریخ پذیرش: 08 مهر 1399
چکیده
در جوامع شهری امروز، امکان وقوع بلایا و حوادث مختلفی ازجمله حوادث طبیعی و نظامی وجود دارد. باتوجه به این موضوع، لازم به نظر می-رسد تا در بستر نگاهی جامع، علاوه بر سیاست‌های کلی، اقداماتی غیرمسلحانه و با هدف ارتقاء امنیت نیز در ملاحظات شهری برای حفاظت از شهروندان در برابر این حوادث صورت‌گیرد. امکان اداره شهر در وضعیت بحرانی توسط پدافندغیرعامل، می‌تواند گام موثری در جهت حصول این امر مهم باشد. باتوجه به اهمیت این موضوع، این پژوهش قصد دارد تا به موضوع طراحی عناصر منظرشهری با رویکرد پدافند غیرعامل بپردازد. بررسی و شناخت عوامل و عناصر آسیب‌پذیر شهر در برابر خطرات و نیز مکان‌یابی صحیح، تعدد فضاهای سبز و باز در ابتدای طراحی، ازجمله مباحثی است که در این نوشتار، مورد بررسی قرار خواهدگرفت. از نتایج کاربردی این مقاله، ارائه ملاحظات و مصادیقی در طراحی و اجرای پارکها، فضاهای شهری و عناصر موجود در آن است، که علاوه بر آن ملاحظات طراحی در جهت ارتقاء امنیت شهروندان در مقاطع بحرانی نیز باشند.
N. Rezazadeh and H. Sattari Sarbangholi, “Architectural Green Spaces Design of Medical Centers with Passive Defense Approach,” Modern Applied Science, vol. 11, no. 2, 2017. ##
اخباری، محمد، احمدی‌مقدم، محمدعلی، بررسی پدافند غیرعامل در مدیریت شهری، فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره دوم، صفحات 69-36، تابستان 1393.##
اسدپور، علی، از منظر نزاع تا منظر دفاع؛ مفاهیم و گونههای پیوند منظر با جنگ، نشریه علمی منظر، شماره 34، صفحات 67-60، بهار 1395.##
حسینی، سید بهشید، کاملی، محسن، معیارهای پدافند غیرعامل در طراحی معماری ساختمانهای جمعی شهری، مجله معماری و شهرسازی آرمان شهر، شماره 15، صفحات 39-27، پاییز و زمستان 1394.##
M. Hesampour, H. Adibi-Larijani, M. H. Rouhian, and S. Kazem, “Investigation of Passive Defense Components in the Design of Urban Parks (Case Study: Jannat Shiraz Garden),” Sci. J. Rescue Relief 2019; vol. 11, Issue 1, 2019. ##
توکلی، علیرضا، شمشیربند، مصطفی، حسین پور، سید علی، بررسی روند کاهش فضاهای باز شهری در فرآیند توسعه شهری با تأکید بر مدیریت بحران، مجله معماری و شهرسازی آرمان شهر، شماره 5، صفحات 154-141، پاییز و زمستان 1389.##
لادن مقدم، علیرضا، تحلیل و بررسی نقش پارکها و بوستان تا در مدیریت بحرانهای شهری تهران در راستای اصول پدافند غیرعامل، فصلنامه علمی _ پژوهشی جغرافیا (برنامهریزی منطقهای)، شماره 3، صفحات 340-317، تابستان 1397.##
نیومن، اسکار، خلق فضای قابل دفاع، ترجمهی رواقی، فائزه، صابر، کاوه، نشرطحان، هله، بهمن 1394.##
بهزادنیا، محسن، ارائه الگوی طراحی مبلمان شهری به‌منظور تسهیل مدیریت بحران، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه صنعتی مالکاشتر، مجتمع دانشگاهی آمایش و پدافند غیرعامل، اسفند ماه 1393.##
H. Alhawasli and K. H. Daneshjoo, “Improving Residential Buildings Performance against the Explosion Using Passive Defense Requirements Case Study: Designing a Residential Building in Damascus,” Tr Civil Eng & Arch., vol. 2(3), 2018. TCEIA.MS.ID.000138. DOI: 10.32474/TCEIA.2018.02.000138. ##
متقی، افشین، ناجی، سعید، حسینی امینی، حسن، ژئوپلیتیک شهری با تأکید بر پدافند غیرعامل، تهران، نشر انتخاب، 1394.##
فرزاد بهتاش، محمدرضا، آقا بابایی، محمد تقی، مفاهیم پدافند غیرعامل در مدیریت شهری با تمرکز بر شهر تهران، شماره37، تهران، نشر دانش شهر، زمستان 1390.##
صداقتی، عاطفه، فارسی، جواد، طیف سنجی سرزندگی در بافتها و محلات شهری با تلفیق رویکردهای توسعهی پایدار، رشد هوشمندانه و نوشهرگرایی و کاربرد مدل الکتر ( نمونه موردی: محلات شهر مرو دشت) "، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 44، صفحات 254-229، پاییز 1395.##
حاتمی نژاد، حسین، عظیم زاده ایرانی، اشرف، سازماندهی محلات شهری بر مبنای الزامات پدافند غیرعامل ( مطالعه موردی: محلات ناحیه شش منطقه دو تهران) ، فصلنامه علمی _ پژوهشی اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، شماره 96، صفحات 112-91، زمستان 1394.##
دوره مجازی اصول و مبانی پدافند غیرعامل، انجمن علمی پدافند غیرعامل ایران.##
صفوی، سید محمد مهدی، نقش بام و نماهای سبز از منظر پدافند غیرعامل ، نمونه موردی: نقش بدنههای سبز در شهر تهران، مجلهی معماری و شهرسازی پایدار، شماره 2، صفحات 41-29، پاییز و زمستان 1392.##
شکیبا منش، امیر، ملاحظات پدافند غیرعامل در تأسیسات زیربنایی شهری، مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی مهندسی مدیریت زیرساختها، آبان ماه 1388.##
جهانی، رضا، تازیکه لمسکی، ایمان، اصول طراحی فضاهای انعطافپذیر شهری با رویکرد مدیریت بحران، نمونه موردی: بافت فرسوده شهر گرگان، فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، شماره 2، صفحات 107-97، تابستان 1395.##
پورجعفری، محمدرضا، رضایی‌فر، فاطمه، تقوایی، علی اکبر، فضاهای قابل دفاع به‌عنوان سرمایه‌ای اجتماعی در کاهش میزان جرمهای شهری و ارتقای امنیت محیطی، دانشنامه علوم اجتماعی تربیت مدرس، شماره 3، صفحات 92-65، بهار 1389.##
اسماعیلی شاهرخت، مسلم، تقوایی، علی اکبر، ارزیابی آسیب‌پذیری شهر با رویکرد پدافند غیرعامل، نمونه موردی: شهر بیرجند، نشریه مدیریت شهری، شماره 38، صفحات 110-93، پاییز و زمستان 1390.##
امینایی، مجید، مدیری، مهدی، طراحی و برنامهریزی پارکهای واحد شهری جهت اجرای طرح اسکان و امداد ( از منظر پدافند غیرعامل) ، فصلنامه علمی _ تخصصی انجمن علمی پدافند غیرعامل ایران، شماره 1، صفحات 46-37، تابستان 1392.##
مرعشی شوشتری، سید علی، مدیری، مهدی، عشق آبادی، فرشید، آسیبشناسی مبلمان شهری در تخلیه اضطراری جمعیت (نمونه موردی: خیابان جمهوری اسلامی) ، نخستین همایش منطقهای معماری، شهر، توسعه (چالش تا و راه‌کارهای مدیریت شهری)، 1395.##
منصوری، سید امیر، پدیدارشناسی دیوار در باغ ایرانی، نشریه علمی منظر، شماره 33، صفحات 13-6، زمستان 1394.##
ایزدی، محمد سعید، حقی، محمدرضا، ارتقای احساس امنیت در فضاهای عمومی با بهرهگیری از طراحی شهری، (نمونه مطالعه: میدان امام شهر همدان، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، شماره 2، صفحات 12-5، تابستان 1394.##
احمدی، محمد، احمدی، عبدالرحمن، فتحی نیا، ایرج، برنامهریزی فضاهای باز شهری و طراحی مبلمان دفاعی در آنها با رویکرد پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: پارک ملت تهران) ، همایش ملی عمران و توسعه پایدار با محوریت کاهش خطرپذیری در بلایای طبیعی، 1392.##
رنجبر، محسن، حسینی امینی، حسن، حمزه نیستانی، مریم، ارزیابی میزان آسیب پذیری معابر شهری و شبکههای ارتباطی منطقه 10 شهرداری تهران با رویکرد پدافند غیرعامل، فصلنامه علمی- تدریجی پدافند غیرعامل، شماره 3، صفحات 30-21، پاییز 1393.##
دفتر مقررات ملی ساختمان، مقررات ملی ساختمان ایران، مبحث بیست و یکم، پدافند غیرعامل، ویرایش اول، تهران، نشر توسعه ایران، 1391.##
مهدوی‌نژاد، محمدجواد، خبیری، سمانه، ملکی، کیمیا، اصول و معیارهای نورپردازی میدانهای شهری، ارزیابی کیفی میدانهای شهر تهران، مجله معماری و شهرسازی آرمان شهر، صفحات 83-67، بهار 1393.##
اصلانی، احسان، شمسایی ظفرقندی، فتح الله، الزامات طراحی و چیدمان راهبندهای استوانهای به‌منظور حفاظت از عابرین پیاده در برابر تهدیدات خودروی حمل مواد منفجره، فصلنامه علمی_ تدریجی پدافند غیرعامل، شماره 2، صفحات 36-25، تابستان 1397.##
